Kategori arşivi: Anarşi

Gezi’nin İçi Piyasanın Dışı: Başka Bir Ekonomi Mümkün!

Anarşi, Politik Ekonomi, Siyasi - Türkiye içinde yayınlandı by

Gezi Kütüphanesi4 Kasım 2013 tarihli Birgün Gazetesi’nde yayımlanmıştır.

Gezi direnişi, her ne kadar sınıfsal bir kalkışma olmasa da ve toplumsal kaynakların büyük bölümünü sömüren %1’e karşı ekonomik büyümeden eşit pay alamayan %99’u sınıfsal ortaklıkta buluşturamasa da, bir başka eşitsizliğe, piyasa ekonomisinin ürettiği değerler hiyerarşisine doğrudan bir başkaldırı ortaya koydu. Gezi Parkı, öz örgütlenmesiyle, içerisinde paranın geçmemesiyle, dayanışmayı, yaratıcılığı ve paylaşımı en önemli değerler olarak yüceltmesiyle piyasa ekonomisinin sadece “para miktarı” ile ölçülen değerler hiyerarşisini sorgulamaya açtı. Zaten daha en başında direniş Gezi Parkı’nın ekolojik ve toplumsal değerinin bir alışveriş merkezine tahvil edilmesine, piyasalaştırılmasına karşı başlamamış mıydı?

Parkın halkın olmasından sonra geçen iki haftalık süre boyunca Gezi Parkı piyasa ilişkilerinin dışında konumlandı. “Değerin” piyasa tarafından belirlenmesini ve piyasanın parayı en tepeye yerleştiren değerler hiyerarşisini de tamamen karşısına aldı. Şüphesiz, etrafında her şeyin parayla satıldığı, piyasa tarafından kuşatılmış bir parkın içinde her şeyin ücretsiz olması sembolik bir anlam taşıyordu.

Gezi Parkı’nda Paranın Geçmemesi Ne Anlama Geliyor?

Kapitalizm, “değer”in ancak piyasaya çıkan mal ve hizmetlerin üretimi ve el değiştirmesi üzerinden yaratılabileceğini savunur ve farklı mal ve hizmetlere ait bu değeri evrensel değiş tokuş aracı olarak paraya indirger. Kapitalist değerler hiyerarşisinde piyasaya girmeyen ve dolayısıyla paraya dönüştürülmeyen ev içi emek “ücretsiz”, piyasanın işleyişi içinde önemi ve parasal karşılığı olmayan sanatsal, kültürel, yazınsal, siyasi veya düşünsel üretimler ise bir “boş zaman aktivitesi” veya “gönüllülük faaliyeti” olarak küçümsenir ve “değersizleştirilir”.

gezi_paylasimİşte bu koşullar altında, Gezi Parkı, belki kısıtlı bir alanda ve kısa bir süre için de olsa  “değerin” ancak ve yalnızca piyasa tarafından belirlendiği bir düzenin tek seçenek olmadığını bizlere göstermesi açısından çok “değerli” bir sembol oldu. Gezi Parkı’nda her şeyin ücretsiz olması, paranın işlevsizleştirilmesi, buna karşın yaratıcılığın, paylaşımın, kendi hayatı hakkında karar alma hakkının, doğrudan demokrasinin, siyasal ve düşünsel bilgi ve deneyim üretiminin en değerli faaliyetler olarak öne çıkması piyasa karşıtı yeni bir değerler sistemi önerisi olarak ortaya çıktı. Park içinde kitapların parayla satılmadığı takas da edilmediği ama ihtiyaca göre değiş tokuş edildiği kütüphane, üretimi ve dağıtımı para karşılığında değil dayanışmayla gerçekleştirilen yemek ve sağlık hizmetleri, park içindeki sokak çocukları ve parktaki eylemcilerin çocuklarının bakımını kolektif bir anlayışla gerçekleştiren eğitim ve oyun alanları, Gezi direnişine dair maddi bir karşılık beklemeksizin üretilen tüm şarkılar, müzikler, görsel çalışmalar, çizimler, Gezi Parkı üzerine yazılan yazılar, vatandaş gazeteciliği faaliyetleri, kayıtlı veya canlı video ve görüntülerin yaygınlaştırılması çalışmaları, paylaşımcı ve dayanışmacı bir anlayışla yapılan bu faaliyetlerin hepsi, piyasanın dışında farklı bir değerler sisteminin ve başka bir ekonominin mümkün olduğunu çok da somut örneklerle ortaya koydu. Parkın içinde para geçmediği, karşılıklılık ilişkisi para ve piyasa üzerinden kurulmadığı ölçüde, Gezi Parkı parayla alınıp satılamayacak değerler üreterek piyasanın değerler hiyerarşisini ters yüz etti.

gezi_bostani1İşin ilginci, Gezi Parkı’nda öğrenciler, çalışan yoksullar ve işsizler gibi kesimlerin dışında piyasanın değerler hiyerarşisinin her gün yeniden üretildiği piyasa kurucu diyebileceğimiz kurumlarda çalışan bankacılar, borsacılar, ofis çalışanları ve hatta üst düzey şirket yöneticileri de vardı. Bu kişiler, sabah mesai saatleri içinde piyasanın dişli çarkları arasında çalıştıktan sonra akşamları piyasanın değerlerinin alt üst edildiği, paranın değil yaratıcı, dönüştürücü siyasal, düşünsel, sanatsal faaliyetlerin değerli sayıldığı Gezi Parkı’nı hınca hınç dolduruyor, parkı adeta gün içinde bastırılan arzuların dışarı taştığı bir alana dönüştürüyorlardı. Bir rüyanın, bir ütopyanın on binlerce insanın katılımı ve deneyimiyle cisimleştiğini görmenin coşkusunu paylaşmak için geliyorlardı. Gezi Parkı’nda yeşeren yeni değerler, piyasa ekonomisinin dayattığı değerler hiyerarşisinin her gün yeniden üretildiği kurumlarda çalışanlara, paraya dönüştüğü oranda değerli sayılan hayatlarının ve hapsedildikleri ofis odalarının cenderesini kırmak ve açılan delikten kısa bir süreliğine de olsa bambaşka bir dünyanın mümkün olduğunu gözlemlemek fırsatı verdi. Zira Gezi Parkı’nda zaman “mesai” ve “boş zaman” olarak ayrılmıyordu artık. Boş zaman faaliyeti olarak piyasanın küçümsediği, ev içi emek diye piyasanın ücretlendirmediği, “gönüllülük” diye piyasanın işleyişi için önemsiz gördüğü ne kadar faaliyet varsa hepsi yolu Gezi Parkı’ndan geçen yüzbinler için gerçekten çok “değerliydi”. Gezi Parkı’nda dayanışmanın, yaratıcılığın, paylaşımın, yazının, sözün, doğanın ve insanın “değerli” olduğu başka bir dünya ihtimali deneyimlendi.

gezi_parki_davetsiz_misafirBu anlamda Gezi Parkı’nın etkin bir üretim alanı olduğu söylenebilir. Gezi’de yemekler yapıldı, sağlık, eğitim ve temizlik hizmetleri yerine getirildi ve vatandaş gazeteciliğiyle yapılan haberler yaygınlaştırıldı. Ama hepsinden önemlisi Gezi’de piyasa dışında bir değerler sisteminin mümkün olduğuna dair tarihi ve siyasi çok önemli bir “deneyim üretildi”. İktidarın da muhalefetteki düzen partilerinin de en çok korktukları işte bu deneyimdir. Zira, bir gün çalışanlar sadece mesai çıkışında değil mesailerini ve işlerini bırakıp da Gezi Parkı’nda gördüklerini yeniden hayata geçirmek istediklerinde, o zaman sonlarının geleceğini çok iyi bilmektedirler. Tam da bu yüzden, Gezi’nin ürettiği siyasal deneyimin ve Gezi’nin hayalinin ilerleyen yıllarda paranın ve piyasanın değerlerini tehdit etmeye devam edeceği kesin.

Yeni çağın Akropolü Gezi Parkı kapitalizmin zaman algısı ve piyasanın değerler hiyerarşisine karşı “değerin” yeniden tanımlandığı bir deney alanı oldu… Bundan böyle neyin “değerli” sayılacağına dair tartışma yaşadığımız çağın en önemli siyasi mücadele alanlarından biri olmaya aday.

Çapulcunun Evrimi

Anarşi, Post-Yapısalcı Düşünce, Siyasi - Dünya, Siyasi - Türkiye içinde yayınlandı by

resistanbul11kucukLiseden bir arkadaşımın Facebook’taki bir paylaşımında geçiyordu: “eskiden endişeli Kemalist teyzemiz vardı şimdi de Gezi ile beraber endişeli solcu ablamız var diye…”  “Bu hareket nereye kadar gidebilecek? Kalıcı bir örgütlenmeye dönüşebilecek mi yoksa sönümlenecek mi? Devrim ne zaman olacak?” gibi soruların ardı arkası kesilmiyor. Endişenin sonu yok belli ki.

Çapulculuktan devrim değilse de evrim olur ve bu endişelenecek veya küçümsenecek bir durum hiç değil. 1980 darbesi sonrasında etkisizleştirilen bir kuşağın çocuklarının sokağa hep beraber dökülebilmiş olması ve Gezi Parkı direnişini deneyimlemesi artık yepyeni bir politize toplum dönemine işaret ediyor. Gezi direnişinin sosyal medya gibi merkezsiz ve hiyerarşik olmayan bir araçla organize olması herkesi Gezi eylemlerinde sorumlu katılımcı yaptı. Gezi direnişinin otonomi ve katılımcı demokrasi istemi pratikleştirildi. Tabii ki, bu, kapitalizmin otoriter ve hegemonik biçimlerinin insanları edilgenleştirip aynılaştıran anlayışına karşı büyük bir meydan okuma.

Gezi hareketini uluslararası alanda tanımlama ve konumlandırma tartışmasına girenler öncelikle Arap Baharı’na sonra da Amerika’daki Occupy Wall Street hareketine referans veriyor. Gezi, Tahrir meydanındaki protestolar gibi çok büyük bir kitle hareketi olma özelliği taşıyor. Ama Mısır’ın aksine Gezi protestoları demokratik seçimle iktidara gelmiş bir hükümete karşı yapılıyor. AKP hükümeti İslamcılık ve neoliberalizmi buluşturması yönüyle,  nam-ı diğer “Türk Modeli” sunumu ile Arap Baharı’nı yaşayan ülkelere örnek diye gösteriliyordu, nitekim onlar da “demokratik seçimler” sonucunda başlarında AKP’nin “Müslüman Kardeşlerini” buldular. Gezi Parkı eylemleri başladığında küresel kapitalizm ile tümden bütünleşmiş durumdaki AKP hükümeti, Ortadoğu için büyük güçlerin şekillendirdiği bir olası Sünni-Şii çatışması planı içinde Sünnilerin koruyucusu ve neoliberal kapitalizmin savunucusu rolüyle etken bir rol üstlenmeye çalışıyordu.

Öte yandan,  Gezi hareketi Amerika’daki Occupy gösterilerinin üzerinde durduğu çevreci ve anti-kapitalist duruştan da besleniyor: “Gezi parkı AVM olmayacak, park kalacak.” Gezi hareketi aynı zamanda, AKP’nin Türk ekonomisinin başarısı olarak betimlediği ve aslen kendine yakın şirketlere kamu arazileri ve doğal kaynaklar üzerinde inşaat hakkını ihale ederek rant alanları yaratan anlayışına karşı örgütlenmiş bir kitle tarafından yapılıyor. Ama hem Gezi parkı eylemlerinin sloganlarına hem de Taksim Dayanışması’nın istemlerine bakıldığında Amerika’daki Occupy Wall Street eylemlerinin bir numaralı vurgusu olan gelir dağılımında adalet talebi ve anti-kapitalist duruş biraz arka planda kalıyor. “Azami ücret asgari ücretin 1o katından fazla olmasın” veya “sendikalaşmanın önü açılsın” gibi maddeler eylemler boyunca dile getirilmiş olsa da bu talepler en öncelikli talepler arasında yer almıyor. Onun yerine polis şiddetine son verilmesi, özgürlük, otonomi, katılımcı demokrasi, farklılıklara saygı ve çoğulculuk üzerinde duruluyor. Yani sınıflar arası eşitlik talebi, biraz özgürlük ve kardeşlik isteminin gerisinde kalıyor. Eşitlik vurgusu her ne kadar talepler arasında arka planda yer alsa da, Gezi Parkı içerisinde örülen dayanışma ve paylaşım pratiğinde ortaya çıktı. Park içinde paranın geçmemesi, kitapların, giysilerin, yiyecek ve ilaçların paylaşılmasıyla beraber mülkiyet ilişkilerine ve maddi eşitsizliklere karşı güçlü bir pratik evrilmeye başladı. Aslında Erdoğan’ın Gezi protestocularını adlandırırken istisnasız hepsini Çapulculukta “eşitlemesi” de Gezi Parkı’nda yeşermeye başlayan bu eşitlik pratiğine belki de ilginç bir katkı sundu.

Bilindiği gibi Erdoğan, Gezi protestocularını Çapulcu olarak adlandırdı. Çapulcu yani üretici gücü olmayan, gereksiz, belki eğitimsiz ve sisteme bir katkısı olmayan… Gezi hareketinin başlamasıyla beraber, borsa yabancı paranın Türkiye’den çekilmesi nedeniyle geriledi, faizler geçen aya nazaran neredeyse iki katına çıktı ve Merkez Bankası ne kadar müdahale etse de Türk Lirası rekor bir seviyede değer kaybetti. Bu nedenle, Erdoğan Gezi hareketini Türkiye’nin ekonomik ve politik güç olmasını istemeyen dış güçlerin komplosu olarak tanımlıyor.  Çünkü Çapulculuk, yani Gezi Parkı’nda evrilen katılımcı demokrasi ve eşitlik pratiği hızın egemen olduğu kapitalist düzende bir lüks olarak görülüyor… Zizek’in de vurguladığı gibi otoriterlik ve kapitalizm, liberal demokrasi ve kapitalizmden de daha iyi bir ikili ve bu ikili Çin ve Rusya’da iyi işliyor. Buna Paul Virilio’nun vurguladığı kapitalizmin durmadan hızlanma mecburiyeti de eklenince Gezi Parkı, yavaş yavaş ve kendiliğinden örgütlenen yapısı ile bugünkü hegemonik neoliberal düzenin tam karşısında konumlanıyor.

Okumaya devam et →

O Kalabalıklar Kim?

Anarşi, Siyasi - Türkiye içinde yayınlandı by

Kürtlerin önemli bir bölümünün Gezi Parkı direnişiyle başlayan toplumsal hareketlenme konusunda ikircikli, kararsız ve sitemkâr bir ruh halini paylaştığını söylemek mümkün. Kürtlerin eleştirilerinin temel özeti şudur: “O kalabalıklar” bugüne dek bizim hiçbir acımıza ve yaramıza derman olmadı, her zaman iktidarın cephesinde yer alarak bize karşı ölü sessizliğini, ayrımcılığın ve ırkçılığın korosuna dâhil olmayı tercih ettiler, biz niye onlara destek verelim ki? Bu eleştiri genel olarak doğru ve haklı bir eleştiridir. Ancak netleştirilmesi gereken temel soru şu: “O kalabalıklar” kim? Kastedilen CHP, TKP, İşçi Partisi ve bilumum Ulusalcı ve Kemalist güçlerse, Kürtler bu hareketler hakkında zaten çoktan hükmünü vermiş durumda. Kürdistan’da toplam beş milletvekili bile çıkaramayan, tamamen tabela partisi konumunda olan, Kürtlerin hiçbir politik beklentisinin olmadığı bu ölü ideolojileri eleştirmenin, bu kesimlere öfkelenmenin veya sitem etmenin hiçbir anlamı zaten yoktur. Ancak kastedilen bir avuç radikal sosyalist, anarşist, feminist veya lgbtt özneleriyse bu konuda biraz daha ayrıştırıcı ve insaflı eleştiriler yapmak icap etmez mi? Yıllardır zaten Kürt hareketiyle her konuda dayanışma içinde olan, son dönemde HDK bünyesinde her konuda Kürtlerle ortak eylemler ve platformlar örgütleyen bu insanları “o kalabalıklar” denilen belirsiz ve “boş gösteren” kavramın içine hapsetmek kime ne kazandırır? Sırrı Süreyya Önder, Ertuğrul kürkçü, Sabahat Tuncel ve Levent Tüzel gibi vekillerin meclise taşınmasında “marjinal” diye addedilen güçlerin çorbada önemli oranda tuzu bulunduğunu, Roboski için yürüyüşlere katıldıklarını, belgeseller çektiklerini, Kürtlerin hiçbir acısı karşısında hiç de sessiz kalmadıklarını ancak seslerinin şoven korolar içinde hep kısık kaldığını, güçlerinin buna yettiğini de teslim etmek gerekiyor. Ulusalcı ve Kemalist cephenin sahte ve ikiyüzlü isyanını eleştirirken “o kalabalıklar” denilen total tepkiyle belli kesimlere ve insanlara biraz haksızlık ettiğimizi lütfen görelim.

Solun evrensel özgürlük idealleriyle bağımızı kopardığımız anda Kürdistan’da geliştirilmeye çalışılan muhafazakârlığa, milliyetçiliğe, ayrımcılığa, cinsiyetçiliğe ve sınıfsal eşitsizliklere karşı silahsız kalacağımızı unutmayalım…

Bugün hepimiz yeni biriyiz!

Anarşi, Siyasi - Türkiye içinde yayınlandı by

Bu dört güne dair çok şey söylenip yazılabilir; “büyük” siyasal tahliller yapılabilir. Peki bu dört günde gerçekten ne oldu? Gezi Parkı direnişi, sıradan insanların, yani hepimizin kolektif eylem ve örgütlenme kapasitesinde büyük patlamaya yol açtı. Sadece bir kıvılcımla… Direnişin bedenini Boğaz Köprüsünden yürürken ve İstiklal caddesinde polis şiddetinden korkmazken gördük. Gaz altında bırakılmış insanların birbirlerini kolladığını, esnafın bedava yemek dağıttığını, yaralılara kapılarını açtıklarını, doktorların yardıma koştuklarını gördük. Polis bizlere savaş açtı; gaz stoklarını tüketip, plastik mermi kullandı ancak direnişin bedenini durduramadı. Bu kolektif beden bir kıvılcımla harekete geçip günlerce direndi. Yaşananlar kolektif hafızaya işlendi; damarlarda dolaşan bir hayat haline geldi. Hafızamıza yeni bir direniş nakşedilirken diğer direnişlerden kalan basit bir gerçeği de hatırladık: Kendi kaderimizi kendimiz tayin edebiliriz!

Gezi Parkı’nı bir müşterek olarak savunmak için yola çıkan direniş, kararlılığı, ısrarı, haklılığına olan inancı, yaratıcılığıyla hepimize güven verdi. Direniş kısa zamanda Gezi’den Taksim’e, Taksim’den İstanbul’a ve İstanbul’dan bütün ülkeye yayıldı. Kendi kaderimiz üzerinde söz söylemimize engel olan her şeye karşı öfkemizin anlatıldığı yer oldu Taksim Gezi Parkı direnişi. Bu öfkenin, bu dayanışmanın böylesine dile gelmesinden sonra hiçbir şey eskisi gibi olmayacak. Hiçbirimiz bu direnişten önceki kendimiz olmayacağız. Daha önce görmediğimiz bir şeyi gördük. Sadece görmedik yaşadık, hep birlikte yaptık. Bir kıvılcımla hareketlenen bedenlerimizi gördük, direnişin kolektif bedenini oluşturduk.

Gezi direnişi bir gençlik ayaklanmasını kışkırttı. Hayatında AKP iktidarından başkasını görmemiş, otoriteyi Erdoğan’la özdeşleştirmiş bir, belki iki kuşağın iktidara ve muhtemelen her türlü iktidara karşı öfkesini boşaltmasının alanı ve anlamı oldu Gezi. Yakın gelecekteki her mücadele de bu yeni kuşakla zenginleşecek. Gezi Parkı ve Taksim Meydanı direnişi aynı zamanda kamusal alanın politik anlamını ortaya çıkardı. Taksim Meydanı, AKP hükümetinin kendi hegemonyası çerçevesinde yeniden kurmak istediği bir meydandan mücadelenin meydanı haline geldi.

Direnişin kıvılcımını gördük, yeni kıvılcımlar yaratabileceğimizi biliyoruz. Ortak alanlarımıza el konmasına karşı kolektif bedenimizi hissettik. Direnişin tadını aldık, bundan geri adım atmayacağız. Yeni kıvılcımlar bizlerin bedeninde yaşıyor; alevlenmesi için tek bir anın yeterli olduğunu biliyoruz artık.

Bu daha başlangıç mücadeleye devam!
Müştereklerimiz

Okyanusta Bir Damla: Bulut Atlası (Cloud Atlas)

Anarşi, Bilimkurgu, Post-Yapısalcı Düşünce, Sinema, Siyasi - Dünya içinde yayınlandı by

cloud-atlas-concept-artAltyazı Dergisi’nin Ekim2012 sayısında yayımlanmıştır.

Cloud Atlas farklı zaman dilimlerinde geçen altı farklı hikayeyi aynı kurguda birleştiren bir film. Film, İngiliz yazar David Mitchell’in aynı isimdeki bol ödüllü romanına bir hayli sadık kalınarak Wachowski kardeşler ve Tom Tykwer’ın işbirliğiyle sinemaya uyarlanmış. Yönetmenler Mitchell’ın edebi anlatı sınırlarını zorladığı bu romanını beyazperdeye aktarırken sinemasal anlatım biçimlerinin de sınırlarını zorluyor. Daha önce Matrix serisi (Wachowski Kardeşler) ve Koş Lola Koş (Tom Tykwer) gibi filmleriyle düşünsel sorgulamalara kapı aralayan, deneysel ve yenilikçi filmlere imza atan yönetmenler bir kez daha risk alıyor ve sinemasal anlamda anlatılması çok zor bir işin altına giriyor. Filmin, Toronto Film Festivali’ndeki ilk gösteriminin ardından sinemayı sadece düz bir “giriş, gelişme, sonuç” anlatısı olarak gören sanatsal ve siyasal anlamda muhafazakâr film eleştirmenlerince anlamlandırılamaması ve kötülenmesine şaşırmamak gerekir. Zira bu kışkırtıcı ve yaratıcı film, izleyicisinden izlerken dikkat ve üzerine düşünürken de emek bekliyor. Bağımsız bir yapım olan Cloud Atlas, Hollywood’un hazırlayıp sunduğu hapları sorgusuz sualsiz yutarak tatmin olmaya alışmış uyuşuk zihinler için yapılmamış şüphesiz. Kendilerini tekrarlamak yerine, popüler olmayı hedefleyen büyük bütçeli böylesi bir filmde yenilikçilikten ödün vermemeyi tercih eden filmin yönetmenlerini sadece bu cesur çabaları için dahi tebrik etmek lazım.

“Her şey birbirine bağlıdır”
Aslında Wachoswki kardeşler ve Tom Tykwer’e göre sinemasal anlamdaki bu sıradışı çabada yadırganacak bir şey yok; çünkü tıpkı filmin farklı hikâyeleri aynı kurgu içinde bütünleştirmesi gibi bizler de içine doğduğumuz bu dünyada geçmişe, anılara ve tarihe dair çeşitli anlatıları, şimdi, şu anda kuşatıldığımız farklı insanlara, olaylara, sorunlara dair farklı farklı hikâyeleri ve geleceğe dair sürekli değişen öngörülerimizi ve umutlarımızı her gün aynı zihin içinde evirip çeviriyor, geçmişi, şimdiyi ve geleceği her gün yeniden ve tekrar kurguluyoruz. İnsan hayatı, tek, doğrusal ve tutarlı bir anlatıdan ziyade anılar, gündelik hayat ve gelecek planlarına dair çoğul, karmaşık, birbiriyle çelişen ve çekişen birçok hikâyenin aynı anda aynı bedende ve zihinde yaşaması, değişmesi ve dönüşmesiyle şekilleniyor. İşte bu noktada tekçi ve doğrusal modernist varsayımların sıkı eleştirmeni ve 20. yüzyılın en büyük düşünürlerinden Martin Heidegger’in Varlık ve Zaman’a dair söyledikleri bir bir yankılanmaya başlıyor Cloud Atlas’ta: “Korku, inanç ve aşk, hayatımıza yön veren güçler. Bu güçler biz var olmadan çok önceden beri vardı ve biz yok olduktan çok sonra da var olmaya devam edecek…” Kısacası bizler, “geçmişte”, bizim var olmamızdan çok önce kuralları, dili, toplumsal ilişkileri belirlenmiş, “şimdiki zamanda” bir şekilde içine atıldığımız ve varlığımız sona erdikten sonra “gelecekte” de var olmaya devam edeceğini bildiğimiz bir dünyanın, bu karmaşık ilişkiler ağının içinde yaşıyoruz. Liberal modernistlerin varsaydığı anlamda zihnimiz, sınırsız özgür tercihlerle sıfırdan doldurulacak “tabula rasa” yani boş bir levhadan ibaret olmadı hiçbir zaman. “İçine atıldığım bu dünyada ben varım, yaşıyorum” önermesi, geçmişte, bizden önce kurulmuş bir dünyanın kurallarına, diline, adetlerine, geçmişte yaşamış ve bugün yaşamakta olan diğer insanlara ve canlılara, şimdi, şu anda eklemlenmeyi gerektirdi her zaman. Kısacası liberal modernistlerin varsaydığı anlamda bir mutlak “özgürlük” de bir “bağımsız birey” de aslında hiç var olmadı. Ama bu durum, katı yapısalcı düşünürlerin varsaydığının aksine hiçbir zaman irademizin olmadığı ve her şeyin bizden önce kurulmuş bir düzen tarafından mutlak olarak belirlendiği anlamına da gelmiyor. Bu noktada yine Cloud Atlas’a kulak verirsek “yaşamlarımız sadece bize ait değil, başkalarına bağlıyız… Geçmişte ve şu anda, işlediğimiz her suçta ve yaptığımız her iyilikte geleceğimizi yeniden kuruyoruz…”
Okumaya devam et →

Tayfun Gönül'ü Kaybettik…

Anarşi, Duyuru içinde yayınlandı by

Tayfun Gönül’ü kaybettik. Bu topraklarda vicdani red hareketini ve anarşizm düşüncesini ilk kez gündeme taşıyan, kimseye biat etmeyen kimseden de müdana beklemeyen, bildiği inandığı gibi yaşayan, ne güzel insandı Tayfun Gönül. Davetsiz Misafir’de de yayımladığımız Gediz Akdenizle beraber yazdığı bir yazısında “hayatı sevmekle bu dünyaya kazık kakmak isteği birbirinden tamamen farklıdır; hayatı gerçekten sevenler günü geldiğinde de gözlerini huzur içinde kapatırlar; hayatın medikalize edilmesine olduğu kadar ölümün hospitalize edilmesine de karşıyız; herkesin evinde dostları arasında ölme hakkı vardır” demişti. Öyle de öldü Tayfun, hastanelerden uzakta ve dostları arasında. Yine de sormadan edemiyor insan, neden iyiler hep daha az kalıyor bu dünyada?

Tayfun Gönül ve Gediz Akdeniz’in ilgili yazısı için bkz:
“Tıpta Ölümle Barışmak” -Tayfun Gönül ve Gediz Akdeniz-

Murray Bookchin’in “Özgürlük Mirası”

Anarşi, Siyasi - Dünya içinde yayınlandı by

koylu_isyaninlarindan_fransiz_devrime_1“Bookchin’in anarşizmi, devrimci ateşini Bakunin’den, pratik önerilerini Kropotkin’den alır”
[Peter Marshall]

Murray Bookchin’in “Üçüncü Devrim” başlıklı dört ciltlik kitap dizisinin ilk cildi olan “Köylü İsyanlarından Fransız Devrimine” kitabı Sezgin Ata’nın özenli çevirisiyle Dipnot Yayınları tarafından basılarak okuyucularıyla buluştu. Serinin geriye kalan ciltlerinin telif hakları da aynı yayınevine ait olup hummalı bir çeviri çalışmasına devam edilmektedir. Murray Bookchin’in Türkiye’de son dönemde en çok okunan, Türkçe’ye çevrilen bütün kitaplarının baskıları tükenmiş; cezaevindeki Kürt siyasal kadrolarından akademiye, ekolojik hareketlerden kent aktivistlerine ve anarşist gruplara kadar uzanan politik yelpazenin farklı uçlarında yer alan özneler arasında en çok konuşulan ve tartışılan radikal düşünür olduğunu söylersek sanırım abartmış olmayız. Bu ilgide Kürt siyasal hareketinin şüphesiz önemli bir rolü vardır. Kürt siyasal hareketinin geliştirdiği “Demokratik Özerklik” projesinin Bookchin’in politik görüşlerinden önemli oranda besleniyor olması, Bookchin’e olan ilgiyi arttırdığı gibi, çağımızın sömürü ve tahakküm dünyasında hala güncel önemini koruyan tezlerinin yeniden keşfedilmesini ve tartışılmasını da beraberinde getirdi. “Köylü İsyanlarından Fransız Devrimine” kitabına önsöz yazan Bookchin’in en yakın yoldaşı Janet Biehl de Kürt Hareketi’nin Bookchin’e olan politik ilgisini selamlamaktadır. Bookchin’in görüşleri kısaca “ekolojik, adem-i merkeziyetçi, yüz yüze bir demokrasi aracılığıyla kendi kendini yöneten kentler”(1) inşa etmek olarak özetlenebilinir. Ulus-devlet modelinin otoriter ve dışlayıcı karakterini iyi gören Kürt hareketinin, Kürdistan’da konfederal bir özyönetim politikasını hedef olarak belirlemesinde Bookchin’in tezleri elbette önemli bir referans kaynağı olmuştur. Merkeziyetçiliğin, endüstriyel üretimin, cinsiyetçiliğin, hiyerarşinin ve temsili siyasetin sorgulanmasında Murray Bookchin’in fikirleri daha uzun süre birçok hareket için esin kaynağı ve modeli olma potansiyeline sahiptir. Bookchin’in siyaseti, sıradan insanlarla birlikte politika üretmeye davet çağrısıdır. Politikanın, öncü profesyonellere, partilere ve karizmatik liderlere devredilmesi halkın kendi geleceğini belirlemesine ipotek koymaktır. Onun tabiriyle, “sıradan insanlar zamanlarının büyük bir kısmını günlük geçim meşgalelerine ayırmak zorunda kaldıkları sürece, politik yaşam genellikle küçük bir azınlığın elinde olacaktır”.
Okumaya devam et →