Bir buluşma yeridir Eminönü gündüzleri. İki yakanın insanlarının birbirine kavuştuğu, milyonların sel olup denize aktığı bir nehirdir sanki. Balıkçıların, seyyar satıcıların, tezgahtarların ve güvercinlerin birbirine karışan seslerinin denizden esen rüzgarla ta uzaklara taşındığı ve o sesleri duyup da bir cümbüşün, bir karmaşanın içine yanaşan vapurlardan inenlerin nice yeni başlangıçlara ilk adımı attıkları bir yerdir burası. Yazın, birbirine sürtünerek yürüyen yüz binlerce terli bedeni yakan, soyan, kavuran güneş, akşama doğru, herhalde gün içinde insanlara çektirdikleri için utandığından olsa gerek, kızarıp bozararak denizin arkasına saklanmaya yeltendiğinde ise Eminönü bir ayrılık denizine dönüşür. Esnaf dükkanına, balıkçı teknesine, genç adam sevgilisine, Anadolulu İstanbullu hemşehrisine ve en sonunda kaptan gemisine veda ettiğinde, ıssız, kurak, karanlık bir vadi olur Eminönü. Bazen bu vedalar elveda olur ya hüzünlüdür o yüzden buralar. Nice yeni başlangıçlar, nice ilk buluşmalar, nice son görüş, son dokunuşlara kapı açmıştır çünkü. Ve aralanan her kapı, denizden gece şiddetle esen rüzgarla çarpıp kapanınca, artık o hüznü paylaşacak kimse kalmamıştır sokaklarda.
Hüzünlü ve yalnız bir genç otobüse binmektedir bu vakitler. Güneşin denizi, vapurların iskeleyi ve insanların birbirlerini son kez selamlayıp terk eyledikleri bu vakit o da nicedir kendisine yaşadığını, var olduğunu hissettiren inançlarını, sevgilerini, öfkelerini, aşklarını ve nefretlerini terk eylemektedir. Ne gözünde bir damla yaş, ne o yüzündeki eski telaş, otobüsün arka sıralarına doğru yürümektedir. Eminönü’nden kalkan otobüs, gencin ve onunla beraber otobüsün koltuklarını yavaş yavaş doldurmaya başlayan onlarca insanın belki de hiç kimselerin bilmediği ve hiçbir zaman da bilmeyeceği o hüzünlü vedalarına saygılı ağır ağır karanlığa karışmaktadır…
Ağır ağır karanlığa karışan otobüste şoförün arkasındaki altıncı sırada cam kenarında oturuyor genç adam. Henüz yanı boş. Dışarıya bakıyor, karanlık sokaklara. Tek tük koşuşturan, ne yaptığını, gece nerede yatacağını bilmediği insanlar… Sonra kafasını çeviriyor. Otobüsün içinde ağır bir hava hakim, rehavet çökmüş bedenlerin üzerine. Belki günün, belki haftanın, belki ayın ve hatta yılların yorgunluğu taşınmakta bu bedenlerde. Ama aslında halsiz kalan, mecalsiz düşen, onca acının altında ezilen ruhları. Aynı otobüsün koltuklarını paylaşmak dışında hiçbir ortak paydası olmayan bu yan yana dizili bedenlere ait ruhlar, birbirlerinin acılarından bihaber ayrı evlere, ayrı kavuşmalara doğru uzanmış ve birbirlerinden uzaklaşmış yabancılar. Bunları düşünüyor…
Okumaya devam et
Aylık arşivler: Şubat 2005
Yakın Gelecekten Masallar
Jules Verne Bilimkurgu Öykü Yarışması Öykü Ödülü
Otobüs uçarcasına şehrin ana caddelerinden birinde sesten hızlı sürüklenirken, balık istifi aracın en önünde çelik bir çubuğa yaslanmış ayakta duran Rüya, dalgın dalgın karanlığa ve boşluğa bakıyordu. Yağmur şiddetini artırmıştı. Puslu camların ardında hüzünlü bir koku yüzleri seçilemeyen bedenlerden yayılıyordu. Yorgunluk ve halsizlik Rüya’yı hissizleştirmişti. O mavi, solgun gözler, cama sürtündüğü için gıcırdayarak bir sağa bir sola savrulan sileceklere takılmıştı. “Gırrç, gııyç, gırrç, gıyyç…” Sarkaçlı bir duvar saatinin bir türlü uyutmayan sinir bozucu tik takları gibi bir ses. Bir türlü uyuyamıyordu. Bir türlü uyanamıyordu…
Sileceğin ani geçişleriyle bir anlığına belki de milisaniyelerle ölçülebilecek bir zaman dilimi içinde berraklaşan gecenin görüntüsü… hemen ardından yağmur damlalarının dev cama ilk dokunuşlarıyla beraber tekrar kayıp giden, birbirine karışan, bulanıklaşan ışıklar.. Gözlerini kapadı. Yağmur damlalarının kapladığı camın ardında Mithat’ın bir görünüp bir kaybolan hologramının ona gülümsediğini gördü…
Okumaya devam et
J.G. Ballard ile Milenyum İnsanları Üzerine Söyleşi
Derleyen ve Çeviren: Elif Çopuroğlu
“Bu bizim yaşadığımız dünya işte; insanlar bedava park edebilmek uğruna bomba patlatıyorlar. Ya da belki hiç nedensizce. Hepimiz sıkılıyoruz, ümitsizce sıkılıyoruz. Bir oyun odasında aşırı uzun süre bırakılmış çocuklar gibiyiz. Bir süre sonra oyuncaklarımızı kırmak zorunda kalıyoruz. Hatta en sevdiklerimizi bile. İnandığımız hiçbir şey yok.”
J.G. Ballard’a neden ‘Shepperton’lı Kahin’ lakabının yakıştırıldığını anlamak hiç de zor olmasa gerek. İlk önemli romanı The Drowned World, küresel ısınma ve Kyoto Anlaşması’nın kamu bilincine intikal etmesinden on yıllar önce ekolojik bir felaketin içerimlerini keşfe çıkmıştı. Daha sonra, meşhur kolaj romanı The Atrocity Exhibition’da Ballard, Ronald Reagan’ın Hollywood kovboyluğundan ABD başkanlığına yükselişini tahmin etti. Prenses Diana’nın 1997’de Paris’te bir altgeçitte ölümünün parametreleri bile Crash’te [Çarpışma] bir dereceye kadar çizilmişti.
Salman Rüşdi’nin zamanında belirttiği gibi, Diana’nın yaşamının romanvari doğası, sandığımız gibi bir peri masalı değil, Ballard’ın yirmi beş yıl önce yazdığı gibi pornografik bir seks, ölüm ve şöhret masalıydı.
Ballard, 18. romanı Millenium People’ın [Milenyum İnsanları] da yayımlanmasıyla önceleme gücünü bir kez daha göstermiş oldu: anti-terörist güçler Şubat 2003’te Heathrow Havaalanı’na akın ettiğinde Ballard kendi kentsel terörizm yapıtına, Heathrow Havaalanı’nın 2 No’lu Terminali’nde patlayan bir bombayla açılan romanına, son rötuşları yapıyordu. Ve geçtiğimiz aylarda, daha eserin yayımlandığı üçüncü yıl dolmadan, Londra şehrinin merkezi iki hafta arayla arka arkaya bombalı saldırıların hedefi oldu.
Peki Ballard’ın bu apaçık uzgörüsünü nereye çekeceğiz? Öngörüleri kehanetten mi doğuyor, yoksa başka bir şeyin mi ürünü bunlar?
Okumaya devam et
Arthur Kroker ile Söyleşi
Davetsiz Misafir: Bize ve okurlarımıza Ctheory hakkında genel bir bilgi verebilir misiniz? Ctheory’nin anlamı, yaklaşımı ve amacı nedir?
Arthur & Marilouise Kroker: Ctheory (www.ctheory.net) bir elektronik teori, teknoloji ve kültür yayını. Le Monde, Ctheory’yi “dünyada en önde gelen üç elektronik entelektüel yayından birisi” olarak tanımladı.
Eşine az rastlanan bir entelektüel proje olan Ctheory’yi mümkün kılan Internet çağıdır. Çalışmalarımız web sayesinde 7 gün 24 saat on-line olarak açık sistemleri, açık mimariyi ve açık dosya paylaşımını destekleyen bir formatta dünyaya yayılıyor. Böylece Ctheory, Internet ağının sunduğu ütopik imkanların ortadan kaldırılma çabalarına direnerek bunun tam tersini yapmış oluyor. Dijital kültürün en demokratik, eleştirel ve toplumsal eğilimlerine denk gelen düşünce biçimlerine, yayın biçimlerine, iletişim biçimlerine dair elektronik kültürün imkanlarını keşfeden bir şekilde yazıyor ve yayın yapıyoruz. Kısacası, Ctheory dijital bir topluluk.
1993 yılında oldukça kısa bir zaman içinde, Wired dergisinin web sitesi için şifreleme protokollerini yazan web tasarımcısı Carl Steadmann’ın programlama konusundaki yardımları sayesinde ilk yayın yapan web sitelerinden biri olarak çabucak yayılan ve uluslararası bir okur ve yazar ağını toplayan bir ascii listserv olarak başlayan Ctheory, şimdi çeşitli net formatlarında yayın yapıyor: ascii, web, multimedya ve teknoloji, kültür, siyaset ve teori alanında önemli konulara ışık tutan ve üç yıla yayılan kolektif çabanın ürünü olan kitapların ve yayınların dijital arşiviyle birlikte.
Okumaya devam et
"Sıfır Ölü": İnsan Haklarının Evrensel Yanılgısı
Ölüm nedenleri çeşitlidir, ama bu sonsuz çeşitlilik nihai sonucun tekilliği karşısında çaresizdir. Oysa çağımızda, hangi nedenle öldüğünüz, belki sizin için değil ama sizden sonra hayatta kalanlar için büyük önem taşımaktadır!
Modern çağda ölüm nedenleri kabaca ikiye ayrılır: Her türden kaza, doğal afet, salgın hastalık, sigara ve içkiden kaynaklanan, maddi koşulların “kontrol altına alınıp” değiştirilmesi ve iyileştirilmesi durumunda önüne geçilmesi çok muhtemel “önlenebilir ölümler”! (Açlık ve savaş da büyük oranda bu türe girer) Dikkat ederseniz, önlem alınmadığı için gerçekleşen bu ölümler, yüksek ratingli haber olma niteliği taşımaktadır. Bu konuya tekrar döneceğiz.
Bir de şu anda önleme çalışmaları yapılan ama henüz önüne geçilemeyen ölüm nedenleri vardır. “Kalp krizi, kanser, aids, beyin kanaması, yaşlılık…” Bunlara da “henüz önlenemeyen ölümler” diyelim. Genelde hastane köşelerinde sessiz sedasız gerçekleşen bu ölümler pek bir haber niteliği taşımazlar.
Peki neden?
Okumaya devam et
Siyah Hatıralar Denizi
Kitap Eleştirisi:
Siyah Hatıralar Denizi
Mehmet Açar
İletişim Yayınları, 2000
“Gidemeyeceğimiz yer yok. O inanışla, özgüvenle dopdolu, yola çıktık başka dünyalara. Peki ne yapacaktık o dünyalarla? Ya biz onların efendisi olacaktık ya da onlar bizim: Yetmezlik içindeki zihinlerimizde tek düşünce buydu!”
Stanislaw Lem’in, bilimkurgunun klasikleri arasında yerini almış olan ünlü “Solaris” romanından yapılan bu alıntıyla açılıyor Siyah Hatıralar Denizi. Lem’in bu sözleri aslında kitap boyunca süregidecek olan tartışmanın da habercisi. Kuzeydenizi kıyılarında, her daim karanlık ve karlı Nordzest isimli bir kasabaya iki intiharla ilgili sır perdesini aralamak için gelen bir ajanın gözünden anlattığı sürükleyici eserinde, pozitivizmi, bilimin rehberliğine olan sonsuz güveni, ilerlemeci ve yayılmacı modernist anlayışı eleştiriyor Mehmet Açar. Bu yaklaşımıyla da yıllar boyunca, ABD’de daha 1960’larda sona eren teknoloji hayranı, bilime tapınan bilimkurguya bağlı kalan Türkiyeli bilimkurgu yazarlarından hemen ayrılıyor.
Kitapta olaylar, yaşadığımız zamanın yüz elli, iki yüz yıl kadar ilerisinde geçiyor. AIDS türevi büyük bir salgının ardından dünyada yaşayan yaklaşık sekiz milyar insanın büyük bölümü ölmüş, geriye kalan ve ne zaman aktifleşeceği meçhul virüsü vücutlarında taşıyan insanlar da bir an önce dünyayı terk edip uzaya çıkma, yerleşilecek yeni bir gezegen bulma telaşına düşmüştür. Büyük salgının sorumlusu olarak görülen bireyci haz ahlakı ve kapitalist tüketim düzeni terk edilmiş, ulus-devlet ortadan kalkmış, insanlık “Birleşik Federasyonlar Parlamentosu” adı altında kominal ve otonom bir tarzda örgütlenmiştir. Kahramanımız işte böyle bir dünyada, BFP’ye doğrudan bağlı Soğuk İstasyon adlı bilimsel araştırma merkezi üyelerinden ikisinin başına gelen şüpheli intiharları araştırmak üzere gönderilir ve Nordzest’teki yegâne otel olan Ennoia’ya (Yunanca “kader” anlamına geliyor) yerleşir. Bir süre sonra, son derece kafkaesk tarzda döşenmiş olan otelimizde tuhaf şeyler yaşanmaya başlayacaktır. Çok uzun süren irade dışı uykuların ardından uyandığında koridorlarda anlam veremediği halüsinasyonlar gören kahramanımız, neden sonra otelin bu uykular esnasında zihnini incelediğini anlayacaktır. Ennoia Oteli adeta yaşayan bir organizma gibidir. Lem’in, yaşayan ve uykuda zihinleri tarayıp daha sonra halüsinasyonlar yaratan Solaris Gezegeni’nin bir benzeridir Ennoia Oteli. Çok geçmeden kahramanımız, oteldeki bu tuhaf olayları araştırmak üzere farklı zaman boyutlarında yaşayan ve bu nedenle birbirleriyle karşılaşmayan sosyal bilimci kongre üyeleri, memurlar ve doğrudan BFP’ye bağlı olan Soğuk İstasyon çalışanları gibi farklı grupların varlığını fark edecektir.
Okumaya devam et
Davetsiz Misafir 